بیماری ها و درمان در مزاجهای متفاوت
در این بخش، بیماری هایی که در اثر غلبه هر یک از اخلاط در بدن بروز می کند و همچنین درمان غلبه اخلاط، ارائه می گردد.
بیماریهای غلبه صفرا
افراد صفراوی دارای قدی بلند و اندامی باریک هستند، به طوری که نمی توان آنها را چاق کرد. با شروع سن سردی، در صورتی که صفرا کاهش و بلغم افزایش یابد (یعنی فرد صفراوی، سرد شود)، ابتدا اندام های میانی، شکم و باسن چاق می شود، در حقیقت هیکل گلابی شکل می گردد. ساق پا در این افراد باریک است و در صورتی که گوشت آلود شود، نشان تجمع بلغم می باشد. با افزایش بیش از حد صفرا در بدن، بیماری های زیر ممکن است، بروز کند:
١- سردرد صفراوی، به خصوص در جلو سر و پیشانی، به همراه تار شدن چشم و استفراغ. (نکته: اولین جایی که صفرا بروز می کند، سر است ).
۲- استفراغ های صفراوی
٣- دل به هم خوردگی
۴- اسهال های صفراوی
۵- تلخ شدن دهان به خصوص صبح زود
۶- خارش شدید بدن
۷- ایجاد اگزما
۸- ایجاد آکنه (جوش های نوک تیز)
9- تاول های زیر پوستی در دست و پا (مثل زرده تخم مرغ)
۱۰- رنگ پوست و رنگ سفیدی چشم متمایل به زرد
۱۱-حالت سوزنده در بدن (احساس فرو کردن سوزن در بدن)
۱۲- مور مور شدن بدن (احساس حرکت مورچه در زیر پوست؛ که به علت حرکت بخار زیر پوست است)
۱۳-ریزش زیاد موی سر (به خصوص در جلوی سر) و خشکی مو
۱۴-حركات تنفسی تند (به علت گرمای بدن)
۱۵-بی اشتهایی شدید (به علت گرم و خشک شدن زیاد معده)
۱۶- زبان زبر و خشک
۱۷- عطش زیاد و خشک شدن و ترک خوردن لبها
۱۸-بروز بیماری های کبد
۱۹-سنگ کیسه صفرا
۲۰- اخلاق تند و شدید
۲۱- ایجاد خشکی در مغز (اوج صفرا) و ایجاد بیماری های شیزوفرنی و اسکیزوفرنی و خیال پردازی
۲۲- تیزبینی چشم
۲۳-سوختن نطفه و ایجاد نازایی (به علت صفرای زیاد و شدت گرما)
۲۴- گرم شدن اندام های فوقانی و سرد شدن اندام های تحتانی
۲۵- کاهش سطح رطوبت ادراری
۲۶-عرق بد بو
۲۷-دلشوره و بی قراری
درمان غلبه صفرا
رژیم غذایی مناسب برای صفراوی ها (گرم و خشک) غذاهائی است که سرد و تر باشند. افراد صفراوی، غالبا در اثر حجامت تعدیل مزاج یافته و رنگ و رویی به مراتب روشن تر از قبل خواهند داشت. اشتهای آنان با حجامت افزایش می یابد و در صورت تکرار حجامت، فربه و چاق خواهند شد. نمونه ای از رژیم غذایی مناسب برای افراد صفراوی شامل مواد غذایی زیر می باشد: - میوه و سبزی های تازه شامل سیب کامل (با پوست و هسته)، شاتوت، خیار، گیلاس، آلو، شفتالو، گوجه سبز،
گلابی، برگ هلو زرد آلو، مرکبات، سبزی های گشنیز، خرفه، کاهو (برای دفع صفرا مفید است) - بذرهای ملین (قدومه شیرازی، بارهنگ، تخم ریحان، تخم مرو، بالنگو، اسفرزه، خاکشیر و ...)، ترنجبین و شیرخشت. - سرکه انگبین، آب انار، آب آلبالو، آب هنداونه، آب لیمو و آبغوره، عرق کاسنی و شاهتره. - تمر هندی، روغن زیتون و سوپ جو، پاچه گوسفند، بامیه، ماش، نان جو، اسفناج و کدوی خورشتی.
بیماریهای غلبه دم
با افزایش بیش از حد دم در بدن، بیماری های زیر ممکن است، بروز کند:
1-سردرد در ناحیه گیجگاهی و سنگین شدن سر.(اظهار می کند که مغز سرش درد می کند)
۲- جوش های سر سیاه در پوست بدن و صورت و کتف
۳- آکنه در پوست گونه و چانه، شانه، سینه و کتف
۴- دمل چرکی در بدن به خصوص در کتف و زیر بغل (نیمه بالایی تن)
۵- گلگون شدن رنگ پوست
۶- ریزش مو از پشت سر به طوری که از فرق سر شروع می شود
۷- فشار خون بالا (فشار خون گرم)
۸- کلسترول بالای خون. (به علت پرخوری و خوردن همه نوع مواد غذایی)
9- استعداد بیماری های گوارشی. (به علت پرخوری و خوردن همه نوع مواد غذایی)
۱۰- انسداد عروق کرونر قلب در سن سردی و سن بالا
۱۱-خونریزی از بینی. (به علت افزایش خون در بدن)
۱۲-خونریزی از لثه. (به علت افزایش خون در بدن)
۱۳- خونریزی از مقعد. (به علت افزایش خون در بدن)
۱۴- احساس سنگینی در بدن
۱۵- فشار زیاد پشت چشم
۱۶- استعداد رماتیسم. (به علت افزایش رطوبت در اندام ها)
۱۷- افزایش دم در مغز اوج دم) و ایجاد بیماری مالیخولیای خندان
۱۸- جنون آنی به طوری که دست به کارهای غیر عادی می زند
۱۹- حواس پرتی، کند فهمی
۲۰- خستگی بدون متعارف
درمان غلبه دم
معمولا بیماری های افراد دموی در اثر افزایش حرارت و رطوبت و به طور کلی، افزایش خود خون به وجود می آید که حجامت به عنوان مؤثرترین درمان برای دموی مزاج ها مطرح است. به علت اینکه دم، گرم و تر است، رژیم غذایی مناسب برای دموی ها رژیم غذایی سرد و خشک است. مثل بادمجان و عدس که مزاج سرد و خشک دارند. افراد دموی بایستی غذاهای خنک و سردی مثل آش انار، آش آلو، آب زرشک خیار، مرکبات و ماست و مصرف کنند تا حرارت بدن در آنها تعدیل شود. در صورتی که فرد دموی همراه با غذای گرم مثل شیرینی جات از مواد و اغذیه سرد استفاده نکند، دچار جوش و خارش بدن، گرگرفتگی، بی قراری، کهیر، سوزش ادرار، سوزش سر دل، و آفت دهان خواهد شد. درمان افراد دموی جهت متعادل شدن شامل موارد زیر می باشد:
- ترک پرخوری
۲- پیاده روی، شنا و کوهپیمایی
٣- حضور در جمع دوستان
۴- حجامت ۳ مرتبه در سال
۵- تخیله متعارف جنسی
۶- خواب قیلوله
۷- روزه های مستحبی
۸- گریه شبانه
۹- مصرف سرکه، آبلیموی تازه
۱۰- مصرف سرکه انگبین، آب انار، آب زرشک، شربت آبلیو، شربت آبغوره. نمونه ای از رژیم غذایی مناسب برای افراد دموی شامل مواد غذایی زیر می باشد:
- سبزی و میوه های تازه شامل کاهو، خیار، سیب کامل، انار، نارنگی، پرتقال، گلابی و سالاد قبل از غذا - ترشی های طبیعی مانند زرشک، لیمو ترش، نارنج و آب نارنج و غوره و آب غوره، آلو بخارا، آلبالو و تمر هندی - بذرهای ملین به صورت ناشتا، اسفرزه، بارهنگ، خاکشیر - عناب، کاسنی، گل سرخ - روغن زیتون، نان جو، سوپ جو، کدو خورشتی و استفاده از غذاهایی با فیبر بالا
بیماریهای غلبه بلغم
نکته ای که حائز اهمیت است این که معصوم می فرماید: (اصل كل داء البروده – اصل و ریشه هر بیماری سردی است). بلغم می تواند مغز، ریه، مفاصل و استخوان، دستگاه گوارش، و دستگاه تناسلی را در گیر کرده و ایجاد بیماری نماید. با افزایش بلغم در هر یک از اندام ها، بیماری های زیر ممکن است دیده شود: . در مغز، بیماری های آلزایمر و پارکینسون (در سوداوی ها هم دیده می شود)، بلاهت و حماقت و اکثر بیماریهای تشنجی و اقسام رعشه ها و لقوه (کج شدن دهان)، ضعف حافظه و فراموشی، افسردگی و سکته های مغزی دیده شود. در ریه ها، منشاء بروز آسم، برونشیت (عفونت های ریه) و سرماخوردگی های مکرر و سینوزیت گردد. : در استخوان و مفاصل، روماتیسم مفصلی و آرتروزها و نقرس سرد دیده می شود. . در گوارش، نفخ معده و گاهی ریفلاکس دیده می شود. . در دستگاه تناسلی زنان، عفونت های مکرر و کیست تخمدان، خونریزی شدید دوران پریودی (هایپر منوره) دیده
می شود. . افراد بلغمی مستعد انواع سرطان هستند و انواع آنمی به صورت رنگ پریدگی و ضعف و بی حالی و سردی اندام و نبض ضعيف در آنها دیده می شود. نکته: هر عمل جراحی با بیهوشی باعث غلبه بلغم در بدن می شود. مثل سزارین که باعث پیری زودرس می شود.
با افزایش بیش از حد بلغم در بدن، به طور کلی، بیماری های زیر ممکن است، بروز کند:
۱- فشار خون سرد
۲- سردرد از پشت سر و گردن شروع می شود و با تهوع همراه نیست. این سردرد با بوی سرکه بدتر می شود.
٣- نبض کند
۴- بی حوصلگی
۵- عرق سرد سر، کف پا (عرق بی بو)
۶- درد مفاصل
۷- دردر تمام بدن و استخوان و تمام ماهیچه های بدن. (به علت افزایش بلغم)
۸- تنگی نفس
9- استعداد افسردگی و غمزدگی
۱۰- واپس گرا و ناامید
۱۱- خواب زیاد بدون بازده
۱۲- فراموشی مقطعی
۱۳-سفیدی زود رس مو
۱۴- تصویرگری های منفی
۱۵-میخچه در دست و پا
۱۶- ایجاد برص و پیسی در پوست
۱۷- ایجاد آلوپیسی (ریزش سکه ای مو در بدن)
۱۸- سستی گوشت اندام
۱۹- چسبندگی آب دهان
۲۰-ناراحتی های گوارشی شامل ریفلاکس، آروغ، قار و قور شکم، ترشی معده
۲۱-رسوب بلغم در مغز و ایجاد بیماری MS که موجب کندی در حرکت اعضاء بدن می شود
۲۲-رماتیسم در اندام های میانی و ستون فقرات
۲۳-ناباروری در تخمدان ها
۲۴-حجم ادرار زیاد
۲۵- ترشحات رحمی سرد و رقیق
۲۶- شب ادراری در خردسالان
۲۷-کند فهمی
۲۸-غم زیاد
درمان غلبه بلغم
جهت درمان غلبه بلغم بایستی علاوه بر مصرف مواد غذایی گرم و پرهیز از مواد غذایی سرد، از داروهای ضد بلغم استفاده شود که در ادامه تعدادی از آنها ارائه می گردد:
1-عسل
عسل برای افراد بلغمی به خصوص اگر مبتلا به کم خونی باشند، بسیار موثر است. بهتر است عسل طبیعی را به صورت شربت در آورده و روزی ۲ تا ۳ لیوان میل کنند.
۲- زیره سیاه
تاثير قاطع زیره سیاه در درمان بلغم ثابت شده است. می توان پودر آن را در خوراکی ها و برنج استفاده نمود.
٣- کندر خوراکی
در روایات اسلامی مصرف کندر جهت افزایش هوش و حافظه توصیه شده است. افراد دارای بلغم بهتر است روزانه ۳ مرتبه و هر بار به اندازه یک نخود از کندر خوراکی به صورت جویدنی به مدت ۱۵ تا ۲۰ دقیقه استفاده کنند. و بزاق خود را ببلعند. در صورتی که فردی تحمل تلخی کندر را ندارد، توصیه می شود آن را پودر کرده و با عسل مخلوط و سپس مصرف نماید.
یکی از اثرات درمانی خوب کندر، شب ادراری کودکان و احتلام زیاد است.
۴- زیتون
از زیتون می توان به همراه غذا استفاده نمود، همچنین روغن آن جهت ماساژ دادن مفاصل دردناک بسیار مفید است.
۵- اسفند
از داروهای ضد بلغم است که به خصوص بر روی بیماری های مغز و اعصاب و ریه بسیار موثر می باشد. در مصرف خوراکی اسفند، نباید آن را کوبید یا جوشاند، بلکه بایستی دانه های آن را به صورت کامل بلعید. در غیر اینصورت اثرات سمی دارد. مصرف اسفند نباید بیشتر از شبی یک قاشق مرباخوری باشد.
۶۔ دارچین
دم کرده چوب دارچین، برای درمان بلغم اضافی بسیار مفید است. نمونه ای از رژیم غذایی مناسب برای افراد بلغمی مزاج شامل مواد غذایی زیر می باشد:
- گوشت شتر، سار، گنجشک، مرغ محلی - هل، دراچین، زیره، زنجبیل، زنیان، کندر خوراکی، بادیان، زغفران، فلفل سیاه و قرمز، آویشن، رازیانه، دانه خردل - گل گاوزبان، بابونه، استخدوس، خاکشیر، مرو - بادام، گردو، پسته، فندق، کنجد، ارده، عسل
- انواع کلم، گندم، نخود و نخود آب، کرفس، نعنا، ریحان، سیر، هویج، موسیر، چغندر، ترب سیاه و سفید، تمام سبزی های گرم (جعفری، مرزه، ترخون، تره، شوید، شنبلیله) - گلابی، به، سیب کامل، طالبی، نارگیل، انگور
بیماریهای غلبه سودا
عوامل افزایش سودا در بدن، شامل موارد زیر می باشد:
1- تحمل های اجباری
۲- حرص خوردن
۳- در معرض نور و گرمای شدید قرار گرفتن به صورت مستمر (مانند تنور نانوایی)
۴- استمرار زیاد در نگاه کردن به تلویزیون و رایانه
۵- به کار گیری بیش از اندازه تلفن همراه
۶- زیاد نشستن در یک محل (حداقل هر دو ساعت یکبار بایستی تغییر محل)
۷- خوردن زیاد غذاهای سرد و خشک
۸- محل زیست سرد و خشک
9- غم مستمر و بیماری های مزمن و مستمر
۱۰- بی تحرکی جسمی و فکری
۱۱- پوشیدن زیاد لباس مشکل
۱۲-ایستاده غذا خوردن
۱۳-دائم در سفرهای طولانی
۱۴-سوء ظن زیاد
۱۵- خواب صبح و غروب
۱۶- آلودگی های صوتی
۱۷- خواب زیاد
۱۸-مصرف الكل
19-موج انفجار
۲۰- مصرف مواد مخدر مثل تریاک و هروئین
۲۱-مصرف زیاد شکلات
افزایش بیش از اندازه سودا در بدن، ممکن است موجب بروز بیماری های زیر گردد:
1- پوست خشک و پژمرده و چروکیده
۲- موی خشن و کلفت
۳- بروز لکه های تیره در پوست
۴- حلقه سیاه دور چشم
۵- گودی زیر چشم
۶- خشک شدن ناخن
۷- پیر چشمی
۸- حساس شدن گوش
9- وزوز گوش (به علت افزایش سودا در مغز)
۱۰- تیز شدن شامه (به علت افزایش سودا در بینی)
۱۱- خون سیاه و غلیظ
۱۲-اشتهای کاذب و خورده خوری
۱۳-ادرار بد رنگ
۱۴-تاخیر در پریود و دفع خون به صورت لخته لخته و تیره رنگ
۱۵- کم خوابی (به علت افزایش سودا در مغز)
۱۶- تنگی کانال نخاعی
۱۷-واریس (به علت افزایش سودا در عروق انتهایی بدن)
۱۸- بواسیر (به علت افزایش سودا در انتهایی روده بزرگ)
۱۹-ترافیک ذهنی و عدم تمرکز
۲۰-وسوسه و خیالات زیاد
۲۱- خستگی زودرس و افسردگی های شدید
۲۲-وسواس
۲۳-سوء ظن زیاد و مشکوک شدن بیش از اندازه به دیگران
۲۴- گرفتن لاک دفاعی
۲۵-لجباز
۲۶-ظاهر آرام و غوغای درونی
۲۷- بیماری های اعصاب و روان
۲۸-انواع سرطان و تومور (به علت رسوب خلط سودا در اندام ها
درمان غلبه سودا
سودا چون سرد و خشک است، افراد سوداوی باید از غذاهای سرد و خشک پرهیز کنند و در عوض از غذاهای گرم و تر مثل عسل استفاده نمایند. غذاهای سرد و خشک مانند برنج که بدن را با افت رطوبت مواجه می کند. مهم ترین عامل يبوست است (به خاطر دفع رطوبت). در میان فصلها، فصل پاییز فصل سوداست و بهترین فصل برای حجامت افراد سوداوی نیز فصل پاییز می باشد. از بین نانها نان سنگک مناسب تر از بقیه است. به خاطر وجود سبوس). سودا به معنای سیاهی است و افراد سوداوی باید از مولدات سودا مثل بادمجان و عدس و چا پرهیز نمایند (کمتر مصرف کنند) [سودا استخوان ساز است تیر کشیدن سر، سردرد سوداوی است و حساسیت به صدا هم از افزایش سود است که این دو با حجامت به همراه مصرف سر که به عنوان رقیق کننده خون برای درمان بکار می رود. یخ، سودا زاست و همه مزاجها باید از آن پرهیز کنند. (آب به صورت غیر مستقیم باید سرد شود) نمونه ای از رژیم غذایی مناسب برای افراد سوداوی مزاج شامل مواد غذایی زیر می باشد:
- گوشت بره، شتر، کبوتر، گنجشک، سار، مرغ محلی - عسل، انجیر، خرما، کشمش، دارچین، زیره، زعفران، سیاه دانه - گلابی، سیب کامل، هویج، سبزی های گرم (نعنا، ریحان، تره، مرزه، جعفری، ساقه کرفس)، چغندر، شلغم، ترب - سرکه انگبین، گندم، نان سنگک، آش جو
نظر بدهید